Ülkemizin en önemli sorunlarından birisi şüphesiz trafik kazaları ve neticesinde yaşanan can kayıplarımızdır.
Her geçen gün artan araç ve sürücü sayısına paralel olarak trafik kazaları da ciddi oranda artış göstermektedir. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2019 yılı kara yolu trafik kaza istatistikleri yayımlandı. Buna göre, geçen yıl meydana gelen trafik kazası sayısı, bir önceki yıla göre yüzde 4,9 azalarak 1 milyon 229 bin 364’ten 1 milyon 168 bin 144’e geriledi. Söz konusu kazaların 993 bin 248’ini maddi hasarlı, 174 bin 896’sını ölümlü-yaralanmalı kazalar oluşturdu. Yıl içinde meydana gelen ölümlü-yaralanmalı trafik kazalarının yüzde 75,9’u yerleşim yeri içinde, yüzde 24,1’i yerleşim yeri dışında meydana geldi. Türkiye’de geçen yıl trafik kazalarında 5 bin 473 kişi öldü. Bu kişilerden 2 bin 524’ü kaza yerinde, 2 bin 949’u yaralanıp sağlık kuruluşlarına sevk edildikten sonra kazanın sebep ve tesiriyle 30 gün içinde yaşamını yitirdi. Kazalarda geçen yıl 283 bin 34 kişi de yaralandı.
Yaşanan bu trafik kazaları ve sonuçları, gelişmiş ülkelerde yaşanan trafik kazalarıyla kıyaslandığında ülkemizin bu sıralamada açık ara önde olduğu gerçeği ortaya çıkmaktadır. Bu durumun en önemli faktörlerinden birisi trafik konusunda yeterli eğitimin sağlanamamasıdır. Trafikte düzen ve güven ortamı oluşturmak, geleceğimizin teminatı çocuklarımıza bu bilinci aşılamak, öncelikli olarak yetişkinlerimizin trafik kurallarına uymasıyla mümkündür. Ülkemizde trafik kazalarında hayatına kaybeden her 100 kişiden 26’sının çocuk olduğunu ve bunda en büyük etkenin biz ebeveynler olduğu gerçeğini asla unutmamalıyız.
Çocuklarımızla birlikte geçirilen zaman dilimlerinde, bizim yaptığımız her yanlış ve hatalı davranışın onların zihinlerinde yer edinmesi ve yalnız olduklarında bunu uygulamaları muhtemel bir gerçektir. Bu nedenle;
•Çocuklarınıza okul güzergâhlarını en güvenli ve uygun şekilde öğretin.
•Okula geliş ve gidiş yollarında trafikte karşılaşabilecekleri tehlikeleri anlatarak, dikkatli olmaları konusunda uyarılarda bulunun.
•Trafik eğitimini hayatınızın bir parçası gibi yaşayın ve bu yaşantı biçimini davranışlarınızla çocuğunuza gösterin.
•Çocuklarınızla yürürken mutlaka yaya geçidi, alt-üst geçit veya yaya kaldırımını kullanın.
•Aracınızda, ilköğretim çağındaki çocuklarınızın ön koltukları kullanmalarına müsaade etmeyin.
Değerli anne ve babalar bugünün çocuklarının yarının sürücü ve yayaları olacakları gerçeğini unutmayalım. Onlar için tehlikeli olabilecek tüm davranışlardan kaçınalım.
Erken yaşlarda çocuklar, yol kullanımıyla ilişkili önemli riskleri yönetmek için yetişkinlerden çok sayıda yardıma ihtiyaç duyar. Trafiğin varlığını tespit etmek ve karşıdan gelen trafiğin hızını ve mesafesini değerlendirmek için özel yardıma ihtiyaçları vardır.
Büyüdükçe ve geliştikçe yetişkinlerin yardımıyla çocuklar, kendi güvenliklerini nasıl yönetebileceklerinin ve daha güvenli yol kullanıcıları haline nasıl gelebileceklerinin giderek daha fazla farkına varırlar.
Çocukların trafikte güvende olmalarına yardımcı olmak
Yol güvenliği becerileri en iyi gerçek trafik ortamında öğrenilir. Çocuklar deneyerek öğrenir ve yetişkin etkileşimi onların öğrenmesine yardımcı olur. Yürürken çocuğunuzla konuşarak yardımcı olabilirsiniz. Yollar, işaretler, trafik ve yolu güvenli bir şekilde nasıl ve nerede geçebileceğiniz hakkında sorular sorun.
Beş yaşın altındaki çocuklar için yol güvenliği
Trafik durumlarında çocukları daima dikkatlice denetleyin.
-Çocuğunuzla trafik ortamı hakkında konuşun.
-Arabaların yakınındayken çocuğunuzun elini tutun. Çocuğunuzla el ele tutmanın neden önemli olduğunu konuşun.
-Yolun karşısına birlikte geçtiğinizde ne yaptığınızı açıklayın. Çocuğunuzu yoldan karşıya geçmenin ne zaman güvenli olduğuna karar vermeye dahil edin, tabii ki yine de kararı siz veriyorsunuz, ancak çocuğunuza trafik ortamında düşünmeyi öğretiyorsunuz.
-Kendi emniyet kemerinizi takarak, trafik ve yol kurallarına uyarak, nazikçe araç sürerek ve yolları güvenle geçerek çocuğunuza her zaman iyi bir rol model olun.
-Özellikle kavşaklarda yol kullanıcıları ile göz teması kurun.
-Çocuğunuzu oynamak için güvenli yerler seçmeye dahil edin.
-Oyun alanlarını araba yollarından ayırın.
Beş ila dokuz yaş arası çocuklar için yol güvenliği
Çocuğunuzun trafik ortamında hala yetişkin gözetimi ve yardımına ihtiyacı var.
-İşaretler ve trafik ışıkları hakkında birlikte konuşun, ısık renklerini ve ikazlarını anlatın.
-Karşıdan karşıya geçmenin güvenli olduğu yerleri belirleyin ve tartışın. Yaya alt geçidi, üst geçitler, çizgilerle belirtilmiş yaya yolları, kavşak ağızları gibi yerler güvenli geçiş yerleridir.
-Çocuğunuza “dur, bak, dinle ve düşün” sürecini kullanarak yollardan nasıl geçileceğini öğretin, kaldırım kenarında durun, trafiğe bakın ve dinleyin ve sonra geçmenin güvenli olup olmadığına karar verin. En güvenli yerlerden çocuğunuzla birlikte okula birlikte gidin, yaya geçitleri ve yolun düz bölümleri gibi güvenli geçiş yerleri kullanın.
-Okula gidip gelirken çocuğunuzu denetleyin.
-Kendi emniyet kemerinizi takarak, yol kurallarına uyarak, nazikçe sürerek ve yolları güvenle geçerek çocuğunuza her zaman iyi bir rol model olun.
10-13 yaş arası çocuklar için yol güvenliği
10 ila 13 yaş arası çocuklar trafikte kendi başlarına daha güvenli bir şekilde baş edebilirler. Ancak bu, çocuğun gerçek trafik ortamında ne kadar pratik yaptığına bağlı olacaktır.
-Çocuğunuzun karşıdan karşıya geçerken daima durup baktığını, dinlediğini ve düşündüğünü kontrol edin. Size ne yaptıklarını ve neden yaptıklarını açıklamalarını isteyin.
-Çocuğunuzla yaya ve trafik kanunları hakkında konuşun. Düzenli gezintilere çıkın ve birlikte yürüyün.
-Çocuğunuzla birlikte okula ve çocuğunuzun sık sık ziyaret ettiği yerlere giden güvenli yolları planlayın.
-Çocuğunuzun yol kullanıcıları tarafından kolayca görülebilecek parlak renkler giydiğinden emin olun.
Çocuklar, çeşitli nedenlerden dolayı karayolu trafik yaralanmaları açısından risk altındadır. Küçük çocuklar fiziksel, bilişsel ve sosyal gelişimleri ile sınırlıdır, bu da onları karayolu trafiğinde yetişkinlere göre daha savunmasız hale getirir. Küçük olmaları nedeniyle, çocukların çevredeki trafiği görmesi ve sürücülerin ve diğerlerinin onları görmesi zor olabilir. Buna ek olarak, bir trafik kazasına karışırlarsa, daha yumuşak kafaları onları yetişkinlere göre ciddi kafa travmasına karşı daha duyarlı hale getirir.
Küçük çocuklar, hareket eden araçların yakınlığı, hızı ve yönü ile ilgili yargılarını etkileyebilecek çeşitli görüntüleri ve sesleri yorumlamada zorluk yaşayabilir. Küçük çocuklar da dürtüsel olabilir ve dikkat sürelerinin kısa olması, aynı anda birden fazla zorlukla başa çıkmakta zorlandıkları anlamına gelir. Yaşları ilerledikçe, özellikle ergenlik çağındaki çocuklar risk almaya yatkındır ve bu da yolda güvenliklerini tehlikeye atar. Genel olarak yollar, çocukların özel ihtiyaçları yeterince dikkate alınmadan planlanır.
Küresel olarak, her yıl 18 yaşın altındaki yaklaşık 186.300 çocuk karayolu trafik kazalarından ölüyor ve karayolu trafik yaralanmaları ile gerçekleşiyor. Trafik kazalarında kızların iki katı erkek ölüyor. Buna ek olarak, düşük ve orta gelirli ülkelerde çocuklar arasında karayolu trafik ölüm oranları, yüksek gelirli ülkelere göre 3 kat daha yüksektir.
Zülfikar ÖZMEN
Trafik ve Yol Güvenliği Uzmanı
İleri Sürüş Teknikleri Eğitmeni