HAFIZAMIZI GELİŞTİREBİLİR MİYİZ?
Belleğimiz olmasaydı bir deneyimden öğrendiğimiz davranış ve deneyimleri saklayamaz her defasında aynı davranışı yeniden öğrenmek zorunda kalırdık. Bellek hayat boyunca yaşanan olaylar ve öğrenilen bilgilerin bir kaydını sunmakla birlikte konuşma, problem çözme ve karar verme gibi “şuan anda” olup biten şeyleri yapmamızı sağlayarak akıp giden her bir anı etkilediğini görüyoruz.
Belleğin olmadığı yerde öğrenimden ve öğrenilen bilgilerin birikiminden söz edemeyiz, anlık ve amaçsız yaşardık. Belleğimiz dünyanın var oluşundan günümüze kadar edinilen bilgilerin bir sonraki nesle aktarılmasından ve kültürün oluşmasında söz edemezdik. Şimdi belleğin aşamalarından kısaca değinip nasıl hafızamızı geliştirebiliriz sorusunu yanıtlayacağız.
BELLEĞİN AŞAMALARI;
Kodlama: Bilgi belleğe yerleştirilir.
Depolama: Bilgi bellekte tutulur
Ara Bul Geri Getir: Bilgi zamanı gelince bellekten çağrılır.
Unutma bu üç aşamada ki süreçlerin aksamasıyla açıklanmaktadır. Kodlamanın yanlış veya eksik olması, kodlanılan bilginin bellekteki bilgilerle karışması bilginin bellekten silinmesine yol açar. Unutmada bireysel farklılıklarda önemli rol oynar, bireyin yaşına, sağlık durumuna bellek genişliğine ve bir çok etkene bağlı olarak değişir.
PEKİ HAFIZAMIZI NASIL GELİŞTİRİRİZ?
Örgütleme (Hikayeleştirme);
Bilginin öğrenimi başka deyişle kodlanılması sırasında birey bilgiyi istediği şekilde örgütleyebilir. Bilgi size anlamlı gelecek bir biçimde örgütler ve bilgiyi örgütlemede kullanılan düzen ne kadar akla yatkın ve evvelden bilinen bir düzen ise hatırlama oranınız yüksek olur. Hatırlama ile ilgili deneyler göstermiştir ki, örgütleme yapılarak kodlanılan bilgi, hiç örgütleme işlemi yapılmadan bellenen bilgiden iki-üç kat daha kolay hatırlanır.
Bağlam (Ortam);
Bilginin kodlanmasında yer alan bağlamın, bilginin hatırlanması sırasında da bulunup bulunmaması hatırlamada önemli faktördür. Diyelim ki evde ders çalışıyorsunuz sınav günü geldi okulda sınava gireceğiniz sınıfa girdiniz ve sıraya oturdunuz o vakit hem dış bağlam hem de iç bağlam farklıdır. Bağlamlarda ki bu farklılıklar Ara Bul Geri Getir aşamasını sekteye vurur ve hatırlama zorlaşır. Öğrenme anındaki (evde ders çalışma) bağlam, hatırlama anındaki (sınav zamanı) bağlama ne kadar benzerse hatırlama o kadar kolay olur.
Kümeleme;
12 birimden oluşan bir sayı dizisini aklınızda tutulması isteniyor ve belirli bir süre sonra bu sayı dizisini söylenmeniz isteniyor. Sayı dizisi 145310711923 bu kadar uzun diziyi aklımızda tutmak oldukça zordur fakat diziyi 1453(İstanbul’un Fethi) 1071(Malazgirt Zaferi) 1923(Cumhuriyet’in İlanı) gibi kümelersek üç birimlik bir dizi haline getirmiş oluruz. Gördüğümüz gibi, hatırladığımız rakamların sayısında farklılık yok ancak kümeleyerek birimler haline getirerek hatırlamamızı kolaylaştırabiliriz.
Ayrıntılama;
Ne kadar ayrıntıya girilerek öğrenilirse bilginin o kadar daha rahat hatırlanacağı heskes tarafından bilinir. En iyi ayrıntılama, öğrenilecek bilgi ya da olayla ilgili sorular sormak ve ayrıntıları bellemekle olur.
Tekrar Etmek;
Bilgilerin tazelenmesi gerek yoksa tazelenmeyen bilgi unutulabilir.
İlişkiler Kurun;
Öğrendiğimiz bilgileri önceki deneyimlerimizle ilişki kurarak aklımızda kalmasını daha da kolaylaştırırız.
Hiç düşündünüz mü? Zar zor yakalayabildiğimiz, hızla akıp giden, yaşanan tek bir an dışında, anılardan ibaret. Geçip giden her bir an dışında… Her şey aslında hatıra.
Tennessee Williams
BURAK ERTÜRK
